Ñíà÷àëà äóìàé, à ïîä êîíåö äåëàé!

Íà÷àòü — íå òî, ÷òî êîí÷èòü. Çà÷àòü ëåãêî, à ðîäèòü òðóäíî.

Íå íà÷àâøè äóìàé, à íà÷àâøè äåëàé!

Òîíêî çàïðÿëà, äà ñêîðî îáîðâàëà (äà òîëñòî âûòÿíóëà).

Ïëîõîå íà÷àëî — è äåëî ñòàëî (âñå íàçàä ïîì÷àëî).

Ïëîõîå íà÷àëî, ÷òî íå âèäàòü êîíöà. Íà÷àòü — íå êîí÷àòü.

Èäó — íå èäó, ïîøåë — íå èäó, à ïðèøåë, òàê èäó.

Åäó, íå åäó, ïîåõàë — íå åäó, à ïðèåõàë, òàê åäó.

Ãîëîâà õâîñòà íå æäåò.

Ãäå õâîñò íà÷àëî, òàì ãîëîâà ìî÷àëî.

Íîâàÿ ìåòëà (ãîëèê) ÷èñòî ìåòåò (ïåðåâîäíàÿ).

Ïåðâîãî ïîêóïàòåëÿ íå îáåãàé! Ïåðâàÿ âîëâÿíêà â êóçîâ.

Ïåðâóþ ïåñåíêó çàðäåâøèñü ñïåòü (ïîþò).

Ïåðâàÿ ðþìêà êîëîì, äðóãàÿ ñîêîëîì, ïðî÷èå ìåëêèìè ïòàøêàìè.

Ïåðâóþ (ðþìêó) ïåðõîòîþ, à òðåòüþ îõîòîþ.

Ïåðâûé êóñ ðàçáîéíèê (ò. å. íà ãîëîäíûé æåëóäîê).

Ïåðâîìó êîíó íå ðàäóéñÿ (âûèãðûøó)!

Ïåðâîìó äóðàêó íå âåðü (ïåðâîìó âðàëþ âåðû íå äàâàé)!

Ïåðâûõ ùåíÿò çà çàáîð ìå÷óò (ò. å. ùåíÿò ïåðâîãî ïîìåòó).

Ïåðâûé çâîí — ÷åðòÿì ðàçãîí.

Íå ñìîòðè íà÷àëà, ñìîòðè êîíöà.

Íå áîéñÿ íà÷àëà, à æäè êîíöà (à áîéñÿ, áåðåãèñÿ êîíöà)!

Íå õèòðî ñ íàñåñòè ñëåòåòü, áûëî áû ãäå ñåñòü.

Õîðîøî ëåòàåøü, äà ãäå-òî ñÿäåøü? Ëåòàåò, êàê è áûòü, à ñåñòü íå óìååò.

Íå âåðü íà÷àëó, à âåðü êîíöó (à æäè êîíöà)!

Íà÷àëî òðóäíî, à êîíåö ìóäðåí.

Íà÷èíàÿ äåëî, î êîíöå ïîìûøëÿé!

Íå äîðîãî íà÷àëî, à ïîõâàëåí êîíåö.

Õîðîøî ãîðîäèøü, äà êàêîâà-òî âåñíà áóäåò (íå ñíåñåò ëè)?

Óïàë-òî áîëüíî, äà âñòàë çäîðîâî.

Îñåííÿÿ ìóõà (ïîçäíÿÿ) áîëüíåå êóñàåò.

Äîëãî æäóò, äà áîëüíî áüþò.

Áîã äîëãî òåðïèò, äà áîëüíî áüåò.

Íå äî÷èòàâ ñêàçêè, íå êèäàé óêàçêè!

Íå äîðîãà çàñèäêà, äîðîãà îòñèäêà (èëè: âûñèäêà, ò. å. äåãòÿÍå

Îñòàòêè ñëàäêè. Ïîñëåäî÷êè ìèëåå. Íà äíå ãóùå.

Ñòûäëèâûé (îñòàííûé) êóñîê íà áëþäå ëåæèò.

Íå õâàëèñü îòúåçäîì, õâàëèñü ïðèåçäîì!

Íå âåðü âûåçäó, âåðü ïðèåçäó!

Íå ñóäè ïî ïðèåçäó, ñóäè ïî îòúåçäó!

Íå ðàäóéñÿ ïðèåçäó, ðàäóéñÿ îòúåçäó!

Ýòî ïðèñêàçêà, à ñêàçêà áóäåò âïåðåäè.

Ýòî åùå òîëüêî öâåòî÷êè, à ÿãîäêè áóäóò âïåðåäè.

Ýòî îäíè çàïåâêè, à ïîñëóøàåì ïîäãîëîñêîâ äà âûíîñíîãî.

Òâîÿ ðå÷ü âïåðåäè (ãîâîðÿò, ïåðåáèâàÿ ñëîâî, ò. å. ÿ åùå íå êîí÷èë).

Ó âñÿêîãî ñëîâöà îæèäàé êîíöà!

Óìåë íà÷àòü, óìåé è êîí÷àòü! Êàê íà÷àë, òàê è êîí÷àé!

Êàê çàâàðèë êàøó, òàê è âûõëåáàé (èëè: êòî çàâàðèë — ñàì çàâàðèë).

Êàê ïðîâîëîêó òÿíåò. Ýòîé íèòêå (êàíèòåëè) êîíöà íå áóäåò.

Ñîâñåì? — Ñîâñåì, òîëüêî ìàñëîì ïîñîáîðîâàòü.

Ñîâñåì, òîëüêî ãîëîâó ïðèñòàâèòü.

Ñî âñåì Ìàêñèì, è øàïêà ñ íèì (è Àêñèíüÿ ñ íèì).

Íå ìóäðåíî çàïèõíóòü ìóòîâêó, ìóäðåíî âûòàùèòü.

Áëàãîñëîâè áîã ïî÷èí!

Áëàãîñëîâè áîã âñòàòü, à ëÿæåì è ñàìè.

Âñå äåëî â ïî÷èíå. Ïî÷èí âñåãî äîðîæå.

Ãäå íå áûëî íà÷àëà, íå áóäåò è êîíöà.

Ó íàñ åùå è êîíü íå âàëÿëñÿ (ò. å. äåëî è íå íà÷àòî).

Íå äëÿ áàðûøà, ðàäè ïî÷èíó. Ïî÷èíîì òîðã ñòîèò.

Ïî÷èí äîðîæå ðóáëÿ (äåíåã). Ìàë ïî÷èí, äà äîðîã.

Çà÷èí (íà÷èí, ïî÷èí) äåëî êðàñèò.

Ëèõà áåäà íà÷àëî. Ëèõà áåäà ïî÷èí.

Ëèõà áåäà ïî÷èí: åñòü äûðà, áóäåò è ïðîðåõà.

Äîáðîå íà÷àëî — ïîëäåëà îòêà÷àëî. Äîáðîå íà÷àëî — ïîëîâèíà äåëà.

Ïîëïåñåíêè ñïåëà — ïîëîâèíà äåëà.

Ëèõî çàëîæèòü êèëü, à êîêîðû è äîáðûå ëþäè âñòàâÿò (ìàòðîññê.)

Ëèõà áåäà ïîëû øèíåëè çàâåðíóòü, à òàì ïîøåë (ñîëäàòñê.).

Ñòàòü ïî÷èíàòü, ñòàòü ñêàçûâàòü (ò. å. íàäî íà÷èíàòü äåëî).

Íà÷èíàé ñíà÷àëà, ãäå ãîëîâà òîð÷àëà.

Çà÷èíàåòñÿ, ïî÷èíàåòñÿ, îò íà÷àëà íà÷èíàåòñÿ.

Øàáàø, ìèðÿíå, îáåäíÿ âñÿ. Îòïåëè (ïîêîéíèêà), íèãäå íå çàäåëè.

Îòçâîíèë, äà è ñ êîëîêîëüíè äîëîé.

Àç äà áóêè, äà è êîíåö íàóêè.

Æèë áûë öàðü Òîôóòà — è ñêàçêà âñÿ òóòà.

Æèë áûë öàðü, ó öàðÿ ïèñàðü, äà íå áûëî ïñà — è ñêàçêà âñÿ.

Ñêàçêà âñÿ, áîëüøå ñêàçûâàòü íåëüçÿ. Ïåñíÿ âñÿ, áîëüøå ïåòü íåëüçÿ.

Âîò òåáå è âñÿ íåäîëãà. Ñ êîíöîì, ÷òî ñ óçëîì.

Ó êîãî íå äîëãî, à ó íàñ êàê ðàç (ó êîãî ñêîðî, à ó íàñ ñåé÷àñ ãîòîâî).

Äåëî â øëÿïå (îò æåðåáüÿ, êîòîðîãî çíàêè â ñòàðèíó, êàê è íûíå, êëàëèñü â øëÿïó).

Îòðóáèë, äà è â øàïêó (îò îáû÷àÿ ïðÿòàòü âñå â øàïêó).

Äåíåæêè íà ñòîë, à èçáà íà ïðîñòîð (îò ñâàòîâñòâà: íà ñòîë, ñòîëîâûå, êëàäêà, äåíüãè ïî óãîâîðó, ñ æåíèõîâà îòöà, çà îòïóñê èç äîìó äåâêè, ðàáîòíèöû).

Áåé ïî ðóêàì! Óäàðèëè ïî ðóêàì!

Áåðè ïîëó: áåé ðóêà îá ðóêó!

Êîëè ìàãàðû÷è âûïèòû, è äåëî ïîêîí÷åíî.

Ñî âñåì Ìàêñèì, è ñ êèëîé, è ñ ãîðáîì.

Êîáûëà âñÿ (ñêàçàë æèä, ñèäÿ íà çàáåäðàõ çà öûãàíîì, êîòîðûé ïîìàëåíüêó åãî ñïèõèâàë).

Êàìåíü íà øåþ, äà â ïðóä ãîëîâîé (äà â âîäó).

Êîíöû â âîäó, à ïóçûðüÿ â ãîðó.

Âñå áåñû â âîäó, äà è ïóçûðüÿ ââåðõ (î ññîðå).

 êóëü äà â âîäó (ìîðäîâñêèé ñóä).

Êàê ðóêîé ñíÿëî. Êàê ìûëîì (êàê âîäîé) âçÿëî.

Êàê íå áûâàëî. È ñëåäó íåò. Êàê âåòðîì ñäóëî.

Îò äîïåâàåò ïîñëåäíþþ ñâîþ ïåñåíêó.

Ëåáåäèíóþ ïåñíþ ñïåòü (ïåðåâîäíàÿ).

Õëåáíóë, äà è ëîæêó íà ïîëàòè ìåòíóë. (Îò îáû÷àÿ íà êðåñòèíàõ ïîäíîñèòü îòöó ëîæêó êàøè ñ ñîëüþ, ïåðöåì, õðåíîì è ïðî÷.) 

Äîãîðåëà ñâå÷êà äî ïîëî÷êè.

ßðêî ëó÷èíà ãîðåëà, äà ãäå îíà? 

Ãîðåëè äðîâà æàðêî, áûëî â áàíå ïàðêî; äðîâ íå ñòàëî, è âñå ïðîïàëî.

Äîøëà âåò÷èíêà äî ëû÷êà (íà êîòîðîì îíà ïîäâåøåíà).

×òî íè áîëåëî, äà óìåðëî. Êàê íè áîëåëî, äà ïðèêèïåëî.

Íå îïÿòü çàòåâàòü. Íå ñíîâà çäîðîâî.

Ðåøåíî âåðåòåíî. Ðåøåíî è ïîâåðøåíî.

Îäíîìó íà÷àëó îäèí è êîíåö. Îäíîìó íà÷àëó íå äâà êîíöà.

Äåëî ðåøåíî è ïîä ëàâêó áðîøåíî.

Ïðîãíàë áàòþøêèíó ïîëîñó äà ñàìîãî äî ëåñó (ïðîìîòàëñÿ).

Øàõàíüÿ ìíîãî, äà ìàò îäèí. Øàõîâ ìíîãî, äà ìàò îäèí.

Ïî ðóêàì, äà è â áàíþ. Ðåïà ïðîäàíà, è âîç íàêðûò.

Äåëî ñäåëàëè, Ìàëàíüþ çàìóæ âûäàëè.

Äåëàâøè ñìåÿëèñü, à ñäåëàâøè ïëà÷åì.

Êîíåö äåëó âåíåö. Êîíåö äåëî âåí÷àåò (êðàñèò).

Äîáðûé êîíåö âñåìó äåëó âåíåö.

Ïîðà ñïàòü, êîëè íåêîãî æäàòü.

Çîâè (õâàëè) äåíü ïî âå÷åðó.

Êðàñíîìó óòðó íå âåðü! Õâàëèñü âå÷åðîì, äíåì íå ñå÷åííûé.

Íè âèäàâ âå÷åðà, è õâàëèòüñÿ íå÷åãî.

Âåñåííåé îçèìè â çàñåê íå ñûïëþò.

Âåñíà ãîâîðèò: óêëî÷ó; à îñåíü ãîâîðèò: à ÿ åùå ïîãëÿæó (î õîðîøèõ âñõîäàõ).

Êîãäà õëåá, òîãäà è ìåðà, êîãäà äåíüãè, òîãäà è âåðà.

×òî â äåâêàõ íè áûëî, äà òåïåðü çàìóæåì.

Áûëà ïîä âåíöîì, òàê è äåëî ñ êîíöîì.

Ãðåõ ïîêðûò (ïëàòêîì, êèêîé, ïîâîåì).

Íà÷àë çà çäðàâèå, à ñâåë íà óïîêîé.

Ãîðÿ÷ íà ïî÷èíå, äà ñêîðî îñòûë.

Ãîðÿ÷èé íàäîðâàëñÿ, äîìà íå ñêàçàëñÿ.

Íà÷àëè ãëàäüþ (ãëàäêî), à êîí÷èëè ãàäüþ (ãàäêî).

Ñíà÷àëà ãóñòî, à ïîä êîíåö ïóñòî.

 ñòðåëüöû äîáðà ñòàâêà, äà âûñòàâêà ïëîõà (íå ñêîðî îòäåëàåøüñÿÂ

Çàìåñèëà ãóñòî, äà âûíóëà ïóñòî; â ñåðåäêó ïîäóëî, òàê è êâåðõó âçäóëî.

Äåëî ñåðåäêîé êðåïêî. Ñåðåäêà âñåìó äåëó êîðåíü.

Íåäåëÿ ñåðåäîþ êðåïêà, âåê (æèçíü) ïîëîâèíîþ.

Ñåðåäîâîé êðåï÷å. Ìîëîäîé çåëåí, ñòàðûé ñåä, à ñåðåäîâîé â ìàñòü.

Ñåðåäêà íà ïîëîâèíå — íèêòî íå â îáèäå.

Äîæèëè äî ñåðåäîêðåñòíîé ñåðåäû — è ñâÿòàÿ íåäàëåêî.

Äåðæèñü êîí÷èêè çà ñåðåäêó!

Ðóêè, íîãè è ãîëîâà ê òóëîâèùó ïðèñòàâëåíû.

Êòî â ñóááîòó ñìååòñÿ, â âîñêðåñåíüå ïëàêàòü áóäåò.

Áåç êîëüöà äà áåç âåíöà â äåëå íå æèâåò êîíöà.

Ïîøëî äåëî â çàâÿçêó, äîéäåò è äî êîíöà.

Ïëîõ êîíåö, ÷òî íå âèäàòü è íà÷àëà.

Íå ñòðàùàé íà÷àëîì, ïîêàæè êîíåö!

Íà÷àëî áëàãî, è êîíåö ïîòðåáåí.

Ïóòíîìó íà÷àëó áëàãîé êîíåö.

Äîáðîå íà÷àëî íå áåç êîíöà.

Íà÷àë ïîãóäêîé, òàê è êîí÷èë äóäêîé.

Êàêîâî íà÷àëî, òàêîâ è êîíåö.

Êàêèì ëåòîì ïîøåë, òàêèì íå âîðîòèøüñÿ.

Çâîíîì íà÷àëîñü, çâîíîì è êîí÷èëîñü (Âîëîãîäñêàÿ ãóáåðíèÿ, íà Âîõìå ïîñòðîåíà â 1784 ã. öåðêîâü, íà ìåñòå, ãäå ñëûøàëè çâîí; â 1845 ã. îíà ñãîðåëà ñî çâîíîì).

Ãîä êîí÷àåòñÿ (êîí÷èëñÿ), äðóãîé íà÷èíàåòñÿ (íà÷àëñÿ).

Ïîåäèì, ïîïüåì, äà è äîìîé ïîéäåì.

Êîðìèë äî óñà, êîðìè è äî áîðîäû (ò. å. ïîòåðïè, íå ãîíè ìàëîãî ñî äâîðà, äàé âîçìóæàòü).

Äîëãà ýòà ïåñíÿ. Íàì êîíöà ýòîé ïåñíè íå äîæäàòüñÿ (íå äîæèòü äî êîíöà).

Óëèòà åäåò, äà êîãäà-òî áóäåò.

Ïîêîëå ñîëíöå âçîéäåò, à ðîñà ãëàçà âûåñò.

Îí êàê ðàñõîäèòñÿ, òàê íå óéìåøü.

Îò íîðäà ê âåñòó îòêà÷àë, äà è ê ìåñòó (ìàòðîññê.).

Òðóäíî ðàñêà÷àòüñÿ, à òàì ïîøåë.

×òî íè áàé, à ïèñàòü âåäè íàäî.

Âñÿêîå äåëî ñ êîíöîì õîðîøî.

Äåëî áåç êîíöà, ÷òî êîáûëà áåç õâîñòà.

Çàãîâîðèë, òàê íàäî äîãîâàðèâàòü. Êàê íè âåðòè, äà äåëî âåðøè!

Êàê íè ìÿòü, êàê íè âàëÿòü, à â ïå÷ü ñàæàòü.

Äåëî çàäåëàíî, íàäî äîäåëûâàòü.

Íå êðóòî (ãîðÿ÷î, ñïåøíî) íà÷èíàé, à êðóòî êîí÷àé!

Ñòàëè ìîëîòèòü, íå â êîëîòóøêè èãðàòü.

Ïî÷àòóþ êëàäóøêó äîìîëà÷èâàé, óïðÿìóþ áàáó äîêîëà÷èâàé!

Êîëè ìÿòü ëåí, òàê óæ äîìèíàòü.

Êîëè áèòü, òàê óæ äîáèâàé! Áèòü, òàê áåé, ÷òîá íå î÷íóëñÿ.

Íåäîðóáëåííûé ëåñ ñêîðî âûðàñòàåò.

Äîëãî ëè, ñêîðî ëè, à âñå áóäåò êîíåö.

Ñêîëüêî âåðåâêó íè âèòü, à êîíöó áûòü.

Ñêîëüêî öâåòó íè öâåñòü, à áûòü îïàäàòü.

Ñòðóíû ãîòîâû, íåäàëåêî è äî ïåñåí.

Ñêîëüêî íè ïåòü, à àìèíåì âåðøèòü.

Íå ìû óâèäèì (äîæèâåì), òàê äåòè íàøè.

Çàâàðèë êàøó, òàê íå æàëåé è ìîëîêà (è ìàñëà)!

Çàäóìàë áåæàòü, òàê íå ëåæàòü.

Äîáèâàé øèëî â ÷åðåí! Îñàæèâàé îáðó÷è äî ìåñòà!

Çàâàðèëè êàøó, ÷òî è â ðîò íå ëåçåò (÷òî è íå çíàþò, êàê ðàñõëåáàòü).

Íå òóæè î ïíå, îòðàñëè åñòü.

Æèâ Êóðèëêà, íå ïîìåð. Íå òóæè ïî ãîëîâå: äóøà åñòü.

Ó êîëüöà äà ó âåíöà íå íàéäåøü êîíöà. Ó êîëüöà íåò êîíöà.

Êîíöû ðóáèòü — òîëüêî ñíàñòü èçâîäèòü, à âñå êîíöàì áûòü.

Ãäå êîíåö âåðåâêè ýòîé? — Íåò åãî, îòðóáèëè!

Ó íàøåãî ñëîâöà íå äîæäåøüñÿ êîíöà.

Íà âåê ïðîòÿíåòñÿ, íà âñÿêîãî äîñòàíåòñÿ͘à

Òÿíåòñÿ, êàê ãëèñòà, êàê ñëþíà.

Ïðîòÿíóëîñü, êàê ãîëîäíîå ëåòî.

Àìèíåì äåëà íå âåðøèòü (ò. å. ñëîâîì).

Íå âñÿêàÿ ïåñíÿ äî êîíöà äîïåâàåòñÿ.